เหล็กเส้น เรื่องน่ารู้ที่ผู้รับเหมาควรรู้

          ถ้าพูดถึงคำว่าวัสดุก่อสร้าง พี่ๆผู้รับเหมา จะนึกถึงอะไรเป็นอย่างแรกคะ แต่เรามั่นใจว่า หนึ่งในคำตอบนั้นต้องมี “เหล็กเส้น” อย่างแน่นอน วันนี้พี่ช่างจึงขออาสาคัดสรรความรู้ในเรื่องของเหล็กเส้นก่อสร้าง เพื่อให้ผู้รับเหมาทุกท่านได้ทำความรู้จักกันอย่างลึกซึ้งแน่นอน

 

สารบัญ

• ทำความรู้จักเหล็กเส้น
• ประเภทของเหล็กเส้น
• เหล็กเส้นกลม คืออะไร
• ลักษณะของเหล็กเส้นข้ออ้อย
• สรุปทำไมต้องใช้เหล็กเส้น

เริ่มต้นทำความรู้จัก “เหล็กเส้น” กันก่อน

         ก่อนอื่นเรามาทำความรู้จักเหล็กเส้นกันก่อนค่ะ เหล็กเส้น คือ เหล็กที่มีลักษณะเป็นเส้นตรง มีลักษณะกลม  มีความแข็งแรงต่อแรงอัด แรงดึงได้ดี จัดอยู่ในกลุ่มของประเภทเหล็กที่เรียกว่าเหล็กเสริม โดยคำว่าเหล็กเสริมถ้าแปลตามตัวก็คือเหล็กเส้นก่อสร้างที่ทำหน้าที่เสริมความแข็งแรงให้กับคอนกรีต โดยเหล็กเส้นจะถูกเสริมไว้ในเนื้อคอนกรีต เพื่อช่วยให้คอนกรีตเกิดความคงทนต่อแรงดึง และแรงอัด

เหล็กเส้นมีกี่ประเภท อะไรบ้าง

โดยที่เหล็กเส้นสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

1. ประเภทแรก คือ เหล็กเส้นกลมหรือที่เรียกติดปากกันว่า (RB)
2. ประเภทที่สอง คือ เหล็กเส้นข้ออ้อย หรือ (DB)

          ในส่วนของการใช้งานเหล็กทั้ง 2 ประเภท ถูกนำมาใช้ในงานก่อสร้างหลากหลายประเทภงาน ไม่ว่าจะเป็น งานก่อสร้างขนาดเล็กอาคาร บ้านเรือน หรืองานก่อสร้างที่มีขนาดกลางขึ้นไป ซึ่งลักษณะการใช้งานก็แตกต่างกันไปตามประเภทของเหล็ก

เหล็กเส้นกลม คือ อะไร

เหล็กเส้นกลม (Round Bar) หรือที่เราคุ้นเคยกันในชื่อ เหล็กRB  ลักษณะเป็นเส้นกลมๆ มีผิวเรียบสีดำทั้งเส้น ส่วนมากขนาดเหล็กเส้นกลมที่นิยมใช้กันในงานก่อสร้างทั่วไปจะมีขนาด 2 หุน 3 หุน หรือขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางที่ 6 มม. 9 มม. มอก.ของเหล็กเส้นกลม คือ 24-2559

ชั้นคุณภาพสำหรับเหล็กเส้นกลมมีชั้นเดียว คือ ชั้นคุณภาพ SR24  ซึ่งสามารถรับแรงดึงที่จุดครากไม่น้อยกว่า 2400 ksc.*

เรื่องขนาดของเหล็กเส้นกลม

          เรื่องของขนาดเหล็ก จะเริ่มตั้งแต่ 6 มม. ไปจนถึง 32 มม.โดยลักษณะการใช้งานของเหล็กเส้นแต่ละขนาดก็แตกต่างกันออกไปตามประเภทงาน ความทนทานต่อแรงดึง เพราะเหล็กเส้นแต่ละขนาดจะมีเส้นผ่านศูนย์กลางที่ไม่เท่ากันเริ่มตั้งแต่เหล็กเส้นเล็กไปจนถึงเหล็กที่มีขนาดใหญ่

การนำเหล็กเส้นกลมไปใช้ในงานก่อสร้าง

• เหล็กเส้น 2 หุน / RB6 / เหล็กเส้น 6 มม. เป็นเหล็กเส้นเล็กสุด นิยมในงานทั่วไปเช่น ปลอกเสา
• ในส่วนของเหล็กเส้น 3 หุน /RB9 / เหล็กเส้น 9 มม. นิยมทำปลอกเสา
• สำหรับเหล็กเส้น 4 หุน/RB12 / เหล็กเส้น 12 มม. ใช้ในงานก่อสร้างทั่วไป ที่ไม่เน้นการยึดเกาะ
• และเหล็กเส้น 5 หุน/RB19 / เหล็กเส้น 15 มม. นิยมนำมาใช้กับงานถนน

*ตารางแสดงขนาดเหล็กเส้นก่อสร้าง / น้ำหนักเหล็กเส้น

ตารางแสดงขนาดเหล็กเส้นกลม

ประเภทเหล็กเส้น/ชั้นคุณภาพ	ขนาดเหล็กเส้น	เส้นผ่านศูนย์กลาง(มม.)	ชื่อเรียกของเหล็กเส้น	ขนาดนิ้ว	น้ำหนักของเหล็กเส้น กก./เมตร
					1 เมตร	10 เมตร	12 เมตร
เหล็กเส้นกลม SR24	RB6	6 มม.	เหล็กเส้นกลม 2 หุน	¼ นิ้ว	0.222	2.22	2.66
	RB9	9 มม.	เหล็กเส้นกลม 3 หุน	3/8 นิ้ว	0.499	4.99	5.99
	RB12	12 มม.	เหล็กเส้นกลม 4 หุน	½ นิ้ว	0.888	8.88	10.66
	RB15	15 มม.	เหล็กเส้นกลม 5 หุน	5/8 นิ้ว	1.387	13.87	16.64
	RB19	19 มม.	เหล็กเส้นกลม 6 หุน	¾ นิ้ว	2.226	22.26	26.71
	RB25	25 มม.	เหล็กเส้นกลม 1 นิ้ว	1 นิ้ว	3.853	38.53	46.24

หมายเหตุ หน่วยนับ มม. คือ หน่วยนับ มิลลิเมตร , หน่วยนับ กก. คือ หน่วยนับ กิโลเมตร

ลักษณะของเหล็กเส้นข้ออ้อย

          เหล็กชนิดนี้ตามภาษาช่างเราจะเรียกกันว่า เหล็ก DB ซึ่งย่อมากจาก Deformed Bars Steel เหล็กข้ออ้อยถูกนำมาใช้เป็นเหล็กเส้นก่อสร้าง มีลักษณะเป็นคีบหรือเป็นคลื่นพริ้วๆออกมาตลอดทั้งเส้น จะแตกต่างจากเหล็กเส้นกลม ที่มีความเรียบทั้งเส้น เหล็กเส้นข้ออ้อยสามารถยึดเกาะกับคอนกรีตได้ดี จึงนิยมนำมาใช้ในงานก่อสร้าง           ชั้นคุณภาพของเหล็กเส้นข้ออ้อยที่ได้มาตรฐาน จะแบ่งเป็น SD40 SD50 โดยมีกำลังแรงดึงที่จุดคราก ไม่น้อยกว่า 4000 5000 ksc มอก.ของเหล็กเส้นกลม คือ 20-2559

ขนาดของเหล็กเส้นข้ออ้อย

          เหล็กเส้นข้ออ้อยมีขนาดตั้งแต่ 10 มม. จนถึง 32 มม. ลักษณะการใช้งานเหล็กประเภทนี้จะเหมาะกับ งานก่อสร้างที่ต้องการความแข็งแรง เช่น งานอาคารสูง จำพวกงานสะพาน งานคอนกรีต งานถนน งานเขื่อน เป็นต้น หรืองานที่ต้องการแรงยึดเกาะของโครงสร้างที่แข็งแรงกว่าเหล็กเส้นกลม

*ตารางแสดงขนาดเหล็กเส้นก่อสร้าง / น้ำหนักเหล็กเส้น

ตารางแสดงขนาดเหล็กเส้นข้ออ้อย

ประเภทเหล็กเส้น/ชั้นคุณภาพ	ขนาดเหล็กเส้น	เส้นผ่านศูนย์กลาง(มม.)	ชื่อเรียกของเหล็กเส้น	ขนาดนิ้ว	น้ำหนักของเหล็กเส้น กก./เมตร
					1 เมตร	10 เมตร	12 เมตร
เหล็กเส้นข้ออ้อย DB 40	DB10	10 มม.	เหล็กข้ออ้อย 3หุน	3/8 นิ้ว	0.616	6.16	7.39
	DB12	12 มม.	เหล็กข้ออ้อย 4หุน	½ นิ้ว	0.888	8.88	10.66
	DB16	16 มม.	เหล็กข้ออ้อย 5หุน	5/8 นิ้ว	1.578	15.78	18.94
	DB20	20 มม.	เหล็กข้ออ้อย 6หุน	¾ นิ้ว	2.466	24.66	29.59
	DB25	25 มม.	เหล็กข้ออ้อย 1นิ้ว	1 นิ้ว	3.853	38.53	46.24
	DB28	28 มม.	เหล็กข้ออ้อย28มม.		4.834	48.34	58.01
	DB32	32 มม.	เหล็กข้ออ้อย32มม.		6.313	63.13	75.76
เหล็กเส้นข้ออ้อย DB50	DB12	12 มม.	เหล็กข้ออ้อย 4หุน	½ นิ้ว	0.888	8.88	10.66
	DB16	16 มม.	เหล็กข้ออ้อย 5หุน	5/8 นิ้ว	1.578	15.78	18.94
	DB20	20 มม.	เหล็กข้ออ้อย 6หุน	¾ นิ้ว	2.466	24.66	29.59
	DB25	25 มม.	เหล็กข้ออ้อย 1นิ้ว	1 นิ้ว	3.853	38.53	46.24
	DB28	28 มม.	เหล็กข้ออ้อย28มม.		4.834	48.34	58.01
	DB32	32 มม.	เหล็กข้ออ้อย32มม.		6.313	63.13	75.76

หมายเหตุ หน่วยนับ มม. คือ หน่วยนับ มิลลิเมตร , หน่วยนับ กก. คือ หน่วยนับ กิโลเมตร

การนำเหล็กเส้นข้ออ้อยไปใช้ในงานก่อสร้างนอกจากจะช่วยเรื่องความแข็งแรงของคอนกรีตแล้ว วิธีเลือกใช้เหล็กก็มีความสำคัญ ที่พี่ช่างควรให้ความสำคัญ เพื่อให้เลือกเหล็กไปใช้งานให้เหมาะสมและคุ้มค่ามากที่สุด วันนี้ขอแนะนำวิธีในการเลือกเหล็กไปใช้งานเพื่อให้เกิดความคุ้มค่าต่อผู้รับเหมามากที่สุด